منابع قدرت در جمهوری اسلامی

گفته شد در تبیین اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری در خصوص ساخت قدرت سیاسی، بایستی به سه مفهوم محوری؛ معنای قدرت، منابع قدرت و ابزار کنترل قدرت توجه کرد. در شماره گذشته با مفهوم شناسی قدرت از منظر معظم له آشنا شدیم. اینک به بررسی دومین مولفه محوری، یعنی منابع قدرت از منظر ایشان می پردازیم. به راستی چه عاملی باعث می شود یک فرد یا گروه یا نظام سیاسی از دیگری اطاعت کند؟ پاسخ به این سوال ما را به منابع قدرت رهنمون می سازد. هر آنچه که به وسیله آن یک فرد یا گروه یا نظام سیاسی بتواند فرد یا افرادی را به کاری وا دارد که اگر آن نبود، این صورت نمی گرفت، می توان آن را جزء منابع قدرت تلقی کرد. بسیاری از اندیشمندان علوم سیاسی قدرت را بر دو گونه عامل استوار می دانند: اجبار و اعتقاد. اجبار یعنی هر گونه عامل بیرونی که از خارج فشار می آورد تا شخص از طبقه فرمانروا اطاعت کند. این اجبار، غالباً جنبه مادی دارد. وجود پلیس، دادگاه و مجازات از یک سو و فشار آداب و رسوم و عرف و سنت یا نیروی تبلیغات از سوی دیگر، از مظاهر آن به شمار می روند. یکی دیگر از عوامل و سرچشمه های اطاعت شهروندان از قدرت مسلط، اعتقاد به نقش قدرت یا به دارندگان آن است. شهروندی که درستی، صحت، حقانیت و خدمتگزاری اربابان قدرت را باور داشته باشد، طبعاً به دستاوردها، مقررات و موازین وضع شده از سوی آنان و راه و روش های کارکرد هیأت حاکم، کم و بیش گردن می گذارد.
البته بخشی از این اعتقاد می تواند در اثر القا و یا توسط دستگاه تبلیغاتی دولت در فرد یا افراد ایجاد شود. بهترین شکل آن این است مردم به این باور برسند که حکومت برای خیر و صلاح عامه و ایجاد جامعه ای مرفه و آینده ای درخشان تلاش می نماید. در این صورت نظام سیاسی پایدار بوده، از پشتیبانی انبوه مردم بهره مند و با مخالفت های کمتری روبه رو خواهد شد. اما از دیدگاه مقام معظم رهبری، منابع قدرت در نظام مبتنی بر ولایت فقیه کاملاً متفاوت است. اجبار و اعتقاد توصیف شده جزء منابع چنین قدرتی نیست؛ زیرا در این صورت با توجه به شروط ولایت فقیه، حاکم اسلامی با کوچکترین ظلم و بی عدالتی از قدرت منعزل می شود. یکی از مهمترین منابع قدرت در نظام ولایت فقیه، اعتقاد مردمی به دین و شکل حکومت ناشی از دین است که موجب اعتماد مردم به حاکمیت و قدرت سیاسی می شود و در یک رابطه دوجانبه روز به روز حکومت اسلامی تقویت می شود. به عبارت دیگر ارزش های اسلامی مورد قبول مردم جزء منابع قدرت حاکم می شود: «ولایت در اسلام، ناشی از ارزش هاست؛ ارزش هایی که وجود آنها، هم آن سمت و هم مردم را مصونیت می بخشد.» از سوی دیگر، در نظام اسلامی، مردم مسلمانی که اعتقاد به ضرورت تشکیل و تداوم نظام سیاسی اسلامی دارند، مهمترین منبع قدرت محسوب می شوند. این منبع قدرت، یعنی اراده مردم است که موجب مقبولیت و در نتیجه تأسیس نظام اسلامی می شود. نظرات مقام معظم رهبری مستندی است بر ملاحظه نقش مردم به عنوان منبع مهم قدرت. ایشان همواره - چه در مسئولیت خطیر رهبری و چه در مسئولیت های قبلی - اهمیت خاصی برای مردم قائل شده اند: «در کشور ما، انقلاب از روز اول، همه نقش ها در همه امور را به مردم داده است.» تعمقی در آثار و اندیشه های معظم له نشان می دهد که ایشان علت ثبات و استحکام نظام سیاسی را در اتکای آن به آرای مردم می دانند که باعث خنثی سازی تمام نقشه های شوم دشمنان علیه ملت ایران شده است.